ساختمان مسکونی 149

طراحی پلان:

پلان بنای پیش رو در گام آغازین با محوریت قرار دادن باد غالب شمالی-جنوبی به گونه‌ای سازماندهی شده است که امکان کوران و تهویه طبیعی با باز شدن درب اتاق‌های خواب به سهولت فراهم باشد. در پی آن، تلاش در راستای احیاء سنت زندگی در تعامل با فضای نیمه باز بالکن‌ها صورت گرفت. در تمامی طبقات برای هر واحد در هر دو جبهه شمالی و جنوبی بالکن‌هایی با دسترسی موثر از اتاق‌های خواب و نشیمن مستقر شد و مجموعا در هر طبقه چهار عدد تراس قرار گرفت.

از این رهگذر علی‌رغم محدودیت‌‌های اقتصادی، نسبت فضاهای نیمه باز و بسته و همچنین ارتباط موثر میان آنها در مقیاس بنایی مسکونی در قیاس با ساختارهای موجود، ارتقا یافت. و سعی بر آن گردید تا فرهنگ گذراندن قسمتی از زندگی در فضای نیمه ‌باز نهادینه شود.

کنترل حریم شخصی

از جمله تمهیدات طراحی که در راستای ترغیب ساکنین جهت استفاده از فضای بالکن‌ها به کار برده شد می‌توان به حذف اشراف ساختمان‌های پیرامون اشاره کرد. این مهم با استفاده از پوشش و حفظ درختان کهن داخل سایت و همچنین بهره بردن از جداره نیمه باز در بالکن‌ها تحقق یافت.

ایده و کانسپت نما

برای طراحی نما ، به معماری بومی گیلان رجوع کرده و با تکیه بر آنالیز و موشکافی ویژگی‌های کارکردی، فرمی و هندسی المان‌ها در خانه‌های سنتی روستایی، به الگویی مناسب رسیده ایم.

در این خانه ها، طبقات منظم هندسی روی یکدیگر قرارگرفته و ایستایی آن با استفاده از ستون ‌های موازی و با فواصل مساوی مهار شده است. این طبقات و ستون ها، به گونه‌ای تجرید شده، الگویی از عناصر کشیده افقی و المان‌های ریتمیک عمودی را به دست میدهند. در بنای پیش رو، عناصر افقی یاد شده در نقش پیش‌آمدگی‌هایی جهت جلوگیری از نفوذ باران ظاهر شده‌اند و عناصر عمودی نیز، سطوح شفاف فضاها و جدا کننده بین پنجره‌ های اتاق‌ های خواب و آشپزخانه‌ ها را تشکیل میدهند.

در نهایت، طرح نما از ترکیب فضای نیمه باز بالکن ها با الگوی یاد شده ایجاد میشود. جانمایی تک تک المان ها ، بر اساس ساختار پلان و برهم‌نهشت هر واحد بر دیگری شکل‌گرفته و رابطه تنگاتنگی میان فرم و عملکرد را به وجود آورده است.

سیستم نمای متحرک

در نشیمن واحد های دوبلکس و برخی واحد های سه خواب مشرف به همسایکی، برای حفظ حریم خصوصی، خلوت و محرمیت ساکنین؛ لوورهای متحرکی با انگاره ای (pattern) از جنس چوب اضافه‌شده است.

الگوی مورد استفاده در بافت‌های چوبی نیمه‌باز، فرمی آبستره از سازه چوبی دیوارچینی سنتی گیلان موسوم به زگالی(زینگالی) است . در معماری بومی گیلان چندین روش سنتی عمده جهت احداث دیوارها استفاده میشود که زگالی و زگمه‌ای از مهمترین آنها هستند. در روش زگالی، این دیوار های گلی سازه ای از ترکیب چوب و شاخه درختان داشته که به صورت موازی با هم و به کمک مهاربندی‌های چوبی برپا می‌شود. از آنجا که تامین درختان از جنگل صورت میگرفته، اندازه نامنظم المان‌های چوبی به کار رفته ، از ویژگی‌های بصری شاخص سازه دیوار های زگالی بوده است.بافت‌ چوبی نیمه‌باز بالکن‌های این پروژه با قابلیت متحرک بودن خود (موتور الکتریکی و سیستم کنترل هوشمند) علاوه بر انعطاف پذیری و تامین محرمیت، آزادی عمل در کنترل میزان نور محیط را نیز برای ساکنین به ارمغان می آورد.

در مرحله نهایی، این الگوی برگرفته شده از سازه های سنتی گیلان ، به زیر سقف تراس‌ها نیز گسترش میابد. زیرا ادراک حجم ساختمان توسط افراد پیاده، علاوه بر جداره های عمودی نما در سطوح افقی زیر سقف ها نیز صورت میگیرد. در نهایت، اضافه کردن این الگو موجب عمق دادن و حجم دار نمودن جداره نما (که صرفا به یک سطح محدود شده) میشود .

حفظ درختنان موجود

حفظ درختان کهنسال، همیشه سبز علاوه بر تامین حریمی امن، موجب ارتقا کیفی فضاها و تامین جایگاه حضور بلند مدت پرندگان و غنای ارتباط ساکنین با طبیعت شد. این امر در ابتدا با مخالفت‌ کارفرما همراه بود. چرا که با تراکم مجاز، تامین پارکینگ مورد نیاز واحد ها در طبقه همکف بدون قطع کردن درختان ناممکن بوده و به علت بالا بودن سطح آبهای تحتالارضی، احداث زیر زمین به طور معمول توجیه اقتصادی ندارد. در نهایت، علیرغم ارزش بالای قیمت زمین در این محدوده از شهر ، فقط از 60%سطح زمین استفاده شد و از 2 متر اضافه صرف ‌نظر گردد.

بام مسطح و باغ بام

در شهر های شمالی ایران ، به دلیل مشکلات مرسوم در آب‌بندی و دفع نزولات جوی، استفاده از سقف شیبدار بسیار رایج است. در پروژه پیش رو به جای استفاده از این روش معمول، بام پروژه در راستای افزایش کیفیت فضایی، بهره بردن از فضای باز در ارتفاع و همچنین افزایش حضور فضای سبز در فضای زندگی ساکنین و همچنین بروز آن در قالب نمایی شهری به صورت باغ بام تخت و مسطح شکل یافت.

در شهر های شمالی ایران ، به دلیل مشکلات مرسوم در آب‌بندی و دفع نزولات جوی، استفاده از سقف شیبدار بسیار رایج است. در پروژه پیش رو به جای استفاده از این روش معمول، بام پروژه در راستای افزایش کیفیت فضایی، بهره بردن از فضای باز در ارتفاع و همچنین افزایش حضور فضای سبز در فضای زندگی ساکنین و همچنین بروز آن در قالب نمایی شهری به صورت باغ بام تخت و مسطح شکل یافت.

آزادسازی فضای غیرقابل استفاده بام‌های شیبدار مرسوم و تبدیل آن به باغ-بام تخت راه حل مناسبی را در جهت مواجهه با مساله یاد شده، پیش رو قرار میدهد. در این پروژه ، تمامی بام به فضایی عمومی اختصاص داده شده و در مجموع حدود دویست مترمربع سطح مشاع مفید، عاری از ماشین و آلودگی های بصری در اختیار ساکنین قرار میگیرد.

تاسیسات

هر چند که شهرهای شمالی ایران در وضع فعلی با مساله کم‌آبی به صورت جدی مواجه نشده‌اند اما روند خشکسالی و کم‌آبی در ایران در مسیر شدت یافتن است؛ در تاسیسات این ساختمان برای مقابله با این مشکل و حرکت به سوی مفهوم پایداری، مکانیزم ذخیره ‌سازی آب باران مورد استفاده قرار گرفته است. برای این منظور، در زیر سطح حیاط مخازنی تعبیه شده اند و با هدایت آب باران جمع ‌آوری‌ شده از بام، برای مواردی نظیر شست‌ و شوی اتومبیل مورد بهره برداری قرار میگیرد. دومین مورد ، وجود مخازن نگه‌داری آب در بام است که به جهت اطمینان از جریان مداوم آب در زمان قطعی آب و برق به ذخیره سازی آب اقدام میکنند.